Tartışırken Donup Kalmak Normal Mi? Tartışırken Neden Donup Kalırız?

Tehdit altındaki tüm canlıların ortak bir içgüdüsü vardır. Tehlike anında beynimiz otomatik olarak üç savunma tepkisinden birine geçer: savaşmak, kaçmak ya da donmak.

“Savaş ya da kaç” tepkileri oldukça tanıdık, değil mi? Kendimizi korumak için ya mücadele ederiz ya da tehditten olabildiğince uzaklaşmaya çalışırız. Ama çoğu zaman farkında bile olmadığımız üçüncü bir savunma mekanizması daha devreye girer: donma tepkisi.

Donma tepkisi, aslında evrimsel olarak en eski ve en temel savunma biçimlerinden biridir. Bu tepki, genellikle gözden kaçar çünkü dışarıdan bakıldığında bir eylemsizlik, bir “hiçbir şey yapmama” hali gibi görünür. Ancak aslında beyin, sizi korumak için tam gaz çalışıyordur.

Gece yalnız başınayken evde bir ses duyduğunuzda...Ormanda yürürken aniden bir çıtırtı geldiğinde...Ya da doğada, bir geyik üzerine doğru hızla gelen farlara bakakaldığında...İşte tüm bunlar “donma” tepkisinin örnekleridir.

Donmak, tehlikenin fark edildiği ama henüz fiziksel bir temasın yaşanmadığı ilk anlarda devreye girer. Amaç, dikkat çekmeden tehdit unsurunun sizi gözden kaçırmasını sağlamaktır. Bu tepki, özellikle avcıdan daha zayıf olan canlıların hayatta kalmasını mümkün kılar.

Peki ya biz insanlar?

Sanılanın aksine, bu tepki yalnızca fiziksel tehditlerde devreye girmez. Beynimiz, sosyal tehditleri de gerçek tehdit gibi algılayabilir. Örneğin:

• Biri sizi yüksek sesle eleştirdiğinde,

• Beklenmedik bir tartışma sırasında sesinizi çıkaramadığınızda,

• İçinizden bir şeyler geçmesine rağmen hiçbirini söyleyemediğinizde...

Tüm bu anlar, aslında donma tepkisinin modern yansımalarıdır.

Tartışma esnasında beyniniz “hayatta kalma” moduna geçer

Yoğun stres altındayken beynimizin “amigdala” adı verilen bölgesi devreye girer. Bu bölge, savaş, kaç ya da don kararlarını yöneten merkezdir.Beyin, o an tartışmayı “tehdit” olarak algıladığında, savunma sistemini çalıştırır. Bu nedenle, tepki veremeyebilir, kelimeleri toparlayamayabilir, hatta fiziksel olarak hareketsizleşebilirsiniz.

İşin ilginç yanı, bu durumu genellikle sonradan fark ederiz. Tartışma sona erdiğinde ya da ortam sakinleştiğinde, "Keşke şunu da söyleseydim!" diye düşünürüz. Çünkü korteks, yani düşünme merkezi, ancak tehdit geçince devreye girebilir.